Για να είναι δυνατή η παρακολούθηση της υλοποίησης ενός Έργου και η αξιολόγηση της απόδοσής του σε σύγκριση με τους διατυπωμένους στόχους και σκοπούς για αυτό, είναι αναγκαία η χρησιμοποίηση ενός συνόλου δεικτών που θα μπορούσαν να αποφασιστούν κατά τη Φάση Προγραμματισμού, έτσι ώστε να είναι δυνατή η συλλογή των σχετικών με αυτούς δεδομένων. Οι δείκτες είναι συνήθως ποσοτικά μέτρα, μπορούν όμως να είναι και ποιοτικές παρατηρήσεις. Ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο η απόδοση θα μετράται βάσει συγκεκριμένης κλίμακας, χωρίς να καθορίζεται συγκεκριμένο επίπεδο επίτευξης. Τα διάφορα επίπεδα δεικτών έχουν ως εξής:
- Οι οικονομικοί δείκτες (financial indicators) χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της προόδου βάσει των δεσμεύσεων και καταβολών των διαθέσιμων για το Έργο κεφαλαίων σε σχέση με το κόστος αυτού.
- Οι δείκτες εκροών (output indicators) έχουν σχέση με τη δραστηριότητα. Μετρώνται σε φυσικές μονάδες (π.χ. μήκος κατασκευασθέντος δρόμου).
- Οι δείκτες αποτελεσμάτων (result indicators) έχουν σχέση με τα άμεσα και έμμεσα αποτελέσματα που επιφέρει ένα Έργο. Παρέχουν πληροφορίες για τις αλλαγές π.χ. στη συμπεριφορά, την ικανότητα ή την απόδοση των άμεσων δικαιούχων. Οι δείκτες του είδους αυτού είναι δυνατόν να αναφέρονται σε φυσικά μεγέθη (μείωση χρόνου μετάβασης, αριθμός επιτυχόντων εκπαιδευομένων, αριθμός τροχαίων ατυχημάτων κλπ.) ή να είναι οικονομικής φύσης (π.χ. μείωση του κόστους μεταφορών).
- Οι δείκτες επιπτώσεων (impact indicators) αναφέρονται στις συνέπειες του Έργου πέραν της άμεσης επίδρασης στους άμεσους δικαιούχους του (αναφέρονται δηλ. στις συνέπειες που εμφανίζονται μετά την παρέλευση κάποιου χρόνου αλλά συνδέονται άμεσα με τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν).
Οι οικονομικοί δείκτες και οι δείκτες αποτελεσμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της προόδου ενός Έργου, ενώ οι δείκτες αποτελεσμάτων και επιπτώσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση του αποτελέσματος του Έργου κατά την περίοδο κανονικής λειτουργίας του (post-project period).
Παράδειγμα 7-12: Πιθανοί δείκτες για μεγάλο Έργο υποδομής (π.χ. κατασκευή δρόμου)
Χρησιμοποιώντας τους δείκτες που ορίστηκαν πιο πάνω, μπορεί κανείς επίσης να μετρήσει έννοιες όπως η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα.
Η αποτελεσματικότητα (effectiveness) συγκρίνει αυτό που έγινε με αυτό που είχε αρχικά προγραμματιστεί, δηλ. συγκρίνει τις πραγματικές με τις αναμενόμενες ή εκτιμώμενες εκροές, τα αποτελέσματα ή/και τις επιπτώσεις.
Η αποδοτικότητα (efficiency) εξετάζει το λόγο μεταξύ των εκροών, των αποτελεσμάτων ή/και των επιπτώσεων του Έργου και των εισροών (ιδιαίτερα των οικονομικών πόρων) που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξή τους.
Ο Πίνακας που ακολουθεί δείχνει τη συμπληρωματικότητα μεταξύ των δεικτών και της μέτρησης της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας.
Πίνακας 7-4: Συμπληρωματικότητα μεταξύ δεικτών και μέτρησης αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας
Για να προγραμματίσει τη χρήση των δεικτών απόδοσης τόσο για την παρακολούθηση της προόδου του Έργου όσο και για την αξιολόγησή του, ο Υπεύθυνος Συντονιστής πρέπει να ακολουθεί τα παρακάτω βήματα:
- Ορισμός των Δεικτών Απόδοσης (Performance Indicators).
- Διαμόρφωση της διεργασίας για την παρακολούθηση των δεικτών απόδοσης.